Samsun Kent Müzesi: Demiryolu Mirası ve Kentin Belleği
Samsun Kent Müzesi, şehrin demiryolu tarihine ve kent belleğine önemli bir pencere açmaktadır. Müzenin binaları, kentin demiryolu tarihi açısından özel bir konuma sahiptir. Bu binalar, Cumhuriyet öncesinde yabancı şirketler tarafından işletilen hatların Cumhuriyet döneminde devletleştirilmesiyle başlayan demiryolu serüveninde önemli bir rol oynamıştır. Bu büyük ve önemli kurumun personeline lojmanlar tahsis edilmiş ve bu lojmanlar arasında yer alan iki ana ahşap yapı, 1928 yılında Samsun-Sivas Demiryolu İnşaat ve İşletme İdaresi ve Devlet Demiryolu Lojmanı olarak inşa edilmiştir.
Tarihi Gelişim ve Demirspor Lokali
Müzenin ana binaları, 1928 yılında inşa edilmiş olup zemin katları idari ofis, birinci katları ise lojman olarak kullanılmıştır. Ayrıca, Cumhuriyet Caddesi tarafındaki ufak bina ise 1936 yılında müştemilat olarak kullanılan yapının yerine yapılmıştır. Bu ek yapı uzun yıllar Demirspor Kulübü’nün lokali olarak kullanılmıştır. Demiryolunun önemli bir göstergesi olan Demirspor kulüpleri, Türkiye’nin demiryollarıyla birlikte gelişen sosyal ve kültürel yapısını etkilemiş ve Türkiye spor tarihinde önemli bir yer tutmuştur. Samsun Demirspor, 19 Şubat 1945 tarihinde resmi olarak kurulmuş olmasına rağmen, Samsun demiryolcuları 1929’da Şimendiferspor adıyla bir kulüp kurmuşlardır. Kulüp, “Samsun Demirspor” olarak değiştirildiğinde diğer “Demirspor” kulüplerinde olduğu gibi, devlet demiryollarının simgelerini formasında taşımıştır.
Müzenin Oluşumu ve Gelişimi
Samsun Kent Müzesi’nin oluşum süreci, kentin tarihi ve kültürel değerlerinin korunması yolunda gerçekleştirilen çalışmalarla başlamıştır. 2007 yılında hız kazanan çalışmalar, kent belleğinin aktarılabileceği ve toplumsal hafızayı canlı tutacak bir kent müzesi projesinin oluşmasına yol açmıştır. Tarihi Kentler Birliği’nin 13 – 15 Mayıs 2011 tarihleri arasında gerçekleşen toplantısının ardından proje hayata geçirilmiştir. Müzenin yer tespiti, içeriği ve projelendirilmesi Prof.Dr. Metin Sözen ve ÇEKÜL’ün katkılarıyla gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda TCDD’ye ait lojmanlar ve Demirspor Lokali binası 2011 yılında kamulaştırılmış ve müze için hazırlıklara başlanmıştır.
Müze İçeriği ve Önemi
Samsun Kent Müzesi, sekiz ay içerisinde tamamlanan restorasyon çalışmalarının ardından zengin bir içerikle ziyaretçilerini karşılamaktadır. Müze, Samsunlu ünlüler, şehrin kronolojik tarihi ve tütüncülük üzerine çeşitli eserlerin sergilendiği kapsamlı bir koleksiyona sahiptir. Ayrıca, bahçesinde düzenlenen kutlama törenleriyle de tüm Samsunluların hatıralarında ayrı bir yere sahip olan müze, şehrin geçmişiyle buluşabileceği önemli bir merkez olarak hizmet vermektedir. Müze, hem Samsun’un demiryolu tarihine, hem de kent belleğine dair değerli bir mirasın korunmasına ve gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlamaktadır.
