İzmir Agorası: Antik Çağdan Günümüze Taşınan Tarih
İzmir, Türkiye’nin batısında yer alan ve tarihi zenginlikleriyle ünlü bir şehirdir. Şehir, Antik Çağ’dan günümüze uzanan tarihi yapılarıyla dikkat çekmektedir. Bu yapılar arasında en önemlilerinden biri de İzmir Agorası’dır. Namazgâh semtinde bulunan Agora, Roma Dönemine (M.S. 2. yy) ait olup, Hippodamos şehir planına göre üç kat halinde inşa edilmiştir.
Tarihi ve Kazı Çalışmaları
İzmir Agorası, İon agoralarının en büyük ve en iyi korunmuş olanıdır. Agora, etimolojik olarak “kent meydanı, çarşı, pazar yeri” anlamına gelmektedir. İlk kazılar, yapının kuzeybatı bölümünde 1932-1941 yılları arasında R. Naumann ve S. Kantar tarafından yapılmıştır. Daha sonra, 1996-1998 yılları arasında İzmir Müzesi adına kazılar devam etmiş ve 2002 yılında Müze Müdürü M. Taşlıalan tarafından hazırlanan kapsamlı bir proje kapsamında kazılara yeniden başlanmıştır. Bugün ise Yrd. Doç. Dr. Akın ERSOY başkanlığında kazılar devam etmektedir.
Mimari ve Heykeller
İzmir Agorası, dikdörtgen formda olup, ortaya geniş bir avlu etrafında sütun ve kemerler üzerine inşa edilmiş, üç katlı ve önünde merdiveni olan bileşik bir yapıdır. Agora’nın kuzey kapısında bulunan Tanrıça Vesta kabartması, ilk dönem kazılarında çıkarılan Zeus Sunağı kabartmalarının devamı olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, Tanrı Hermes, Dionysos, Eros, Herakles heykellerinin yanı sıra birçok erkek, kadın ve hayvan heykeli, kabartma, figürin, mermer, kemik, cam, maden ve pişmiş topraktan eserler de gün yüzüne çıkarılmıştır.
Koruma ve Restorasyon Çalışmaları
İzmir Agorası’nın korunması ve gelecek nesillere aktarılması için çeşitli projeler hayata geçirilmiştir. 2002 yılında başlatılan Agora ve Çevresi Koruma, Geliştirme ve Yaşatma Projesi kapsamında, agorada daha önce tamamlanamamış kazılar sürdürülmüş, bazilika ve batı stoanın büyük bir bölümü ile doğu stoanın kuzey ucu açığa çıkarılmıştır. Ayrıca, Faustina Kapısı baştan ayağa restore edilmiştir. Bu projenin amacı, İzmir Agorası’nı ve çevresini koruyarak halka açık bir arkeoloji ve tarih parkı oluşturmaktır.
Sonuç
İzmir Agorası, İzmir’in tarih ve kültür mirasının önemli bir parçasıdır. Antik dönemden günümüze ulaşan bu tarihi yapı, ziyaretçilerine şehrin geçmişine yolculuk yapma fırsatı sunmaktadır. Ayrıca, yapılan koruma ve restorasyon çalışmalarıyla gelecek nesillere aktarılması sağlanmaktadır.
