Tokat’ın Tarihi Mirası: Mevlevihane
Tokat, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir şehirdir. Bu zenginliklerden biri de Mevlevihane’dir. Mevlevihane, Mevlana Celaleddin Rumi’nin öğretilerini yaymak amacıyla kurulan ve Mevlevilik tarikatına mensup olanların ibadet ettiği yerdir. Tokat’ta Mevlevihane’nin tarihine dair önemli bilgiler, tarihçiler tarafından kaydedilmiştir.
Tarihi Kökenleri
Mevlevilikle ilgili en eski kaynak olan Menakıb-ül Arifin kitabına göre, Hazreti Mevlana hayattayken Muineddin Süleyman Pervane’nin isteği üzerine Fahreddini Iraki isimli halifeyi Tokat’a göndermiş ve Pervane’nin 13. yüzyılda yaptırdığı zaviye ile Mevlevilik Tokat’ta yayılmaya başlamıştır. Bu zaviyenin 15. yüzyılın sonunda Uzun Hasan’ın Tokat’ı yakmasıyla yok olduğu ve ikinci defa Bey Sokağı girişinde bulunan arsaya Sultan III. Ahmed Dönemi’nde Yeniçeri Ağası Sülün Mustafa Paşa tarafından 1638 yılında yaptırılan yapı ile devam ettiği bilinmektedir. Ancak bu yapı günümüze kadar tam olarak varlığını sürdürememiştir.
Mimari Yapı ve Özellikleri
Mevlevihane’nin günümüze kalan bölümleri arasında özellikle dikkat çekenler Mevlana Hamamı, girişteki taş kapı ve konaktaki hamam ve bitişiğindeki odadır. Bu yapılar, 19. yüzyıl Tokat evlerinin mimari özelliklerini yansıtmaktadır. İki katlı yapı, zemin katında “L” biçimli bir koridor çevresindeki odalardan oluşurken, üst katta büyük tek bir salon bulunmaktadır. Bu salon, semahane olarak kullanılmış ve kubbe ile örtülmüştür. Kubbenin ortası ise bitkisel motiflerle süslenmiştir. Yapının inşası ahşap karkas arası kerpiç dolgu kullanılarak bağdadi tarzında gerçekleştirilmiştir.
Günümüzdeki Durumu ve Restorasyon Çalışmaları
Mevlevihane günümüzde özel mülkiyette bulunmaktadır. Ancak tarihi yapıların korunması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla çeşitli restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sayesinde Mevlevihane’nin önemli bölümleri günümüze kadar korunabilmiştir.
Sonuç
Tokat’ın tarihi ve kültürel miraslarından biri olan Mevlevihane, Mevlevilik geleneğinin Tokat’ta yaşayanlarına ve ziyaretçilerine aktarıldığı önemli bir merkezdir. Tarihi dokusu, mimari özellikleri ve Mevlevilik geleneğine olan katkılarıyla Mevlevihane, Tokat’ın önemli simgelerinden biridir.
