Amisos Tepesi: Samsun’un Tarihî ve Arkeolojik Zenginliği
Amisos Tepesi, Samsun’un tarihî ve arkeolojik derinliklerine ışık tutan önemli bir noktadır. Antik çağlardan günümüze uzanan zengin bir geçmişe sahip olan Amisos, tarihi kaynaklara ve arkeolojik verilere göre dört aşamada gelişmiş ve önemli bir ticaret merkezi olmuştur.
Amisos’un Tarihî Gelişimi
- Miletoslular Dönemi (MÖ 6’ncı yüzyılın başı): Miletoslular, Sinop’ta bir koloni kurarak küçük bir yerleşim olan Amisos’a egemen olmuş ve burayı Karadeniz ile Anadolu’nun içlerini bağlayan ticaret yolunun başlangıcı olarak kullanmışlardır.
- Kapadokyalılar Dönemi (MÖ 6’ncı yüzyılın ilk yarısı): Kapadokyalılar, Amisos’a yerleşmiş ve burada yaşamışlardır.
- Foçalılar Dönemi (MÖ 6’ncı yüzyıl ortası): Bir Kapadokyalı liderin Foçalılara yerleşme izni vermesiyle kent gelişmiş ve büyümüştür.
- Atinalılar Dönemi (MÖ 437): Sinop’tan gelen Atinalılar, Amisos’a yerleşmiş ve kentin adını Peiraieos olarak değiştirmişlerdir.
Kentin Yapısı ve Topografyası
Miletoslular tarafından kurulan Amisos, Toraman Tepe sırtlarında kent surları, caddeler, sokaklar, meydanlar, dini yapılar ve evlerle şekillendirilmiştir. Tepenin doğusunda bulunan liman, kentin ticari hayatının merkezi olmuştur. Toraman Tepe’nin sırtında kurulan Yukarı Kent, yönetici, asker, tüccar, din adamları gibi varlıklı sınıfların yaşadığı bir yer olmuştur. Aşağı Kent ise limana yakın konumda olup ticari depolar ve limanda çalışanların barındığı bir bölgedir.
Arkeolojik Keşifler ve Kazılar
2004 yılında başlatılan kurtarma kazılarıyla, Baruthane Tümülüsleri olarak adlandırılan iki yığma tepe altında birçok mezar bulunmuştur. Bu tümülüslerin Mitridates sülalesinin hüküm sürdüğü Helenistik Dönem’de yapıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca Cedit Mahallesi’nde yapılan kurtarma kazısında Amisos Dönemi’ne ait bir aile mezarı ve bu aileye ait değerli hazine gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu buluntular, Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nin en değerli koleksiyonlarından birini oluşturmaktadır.
Sonuç: Tarihî ve Kültürel Değerler
Amisos Tepesi, Samsun’un tarihî ve kültürel değerlerini yansıtan önemli bir alan olarak öne çıkmaktadır. Antik dönemlerden günümüze uzanan bu zengin miras, arkeolojik kazılar ve keşiflerle gün yüzüne çıkarılmış ve şehrin kültürel dokusuna derin bir katkı sağlamaktadır. Amisos Tepesi, tarih meraklıları ve arkeoloji tutkunları için keşfedilmeyi bekleyen bir hazinedir.
