Arykanda Antik Kenti: Likya’nın Tarihi İncisi
Giriş
Antalya’nın doğal güzelliklerinin yanı sıra tarihi zenginlikleriyle de ünlü olduğu bilinen bir gerçektir. Bu makalede, Finike İlçesi’ne bağlı Arif Köyü sınırları içerisinde bulunan Arykanda Antik Kenti, Likya’nın mistik atmosferini yansıtan bir tarihî hazinedir. “Ary-ka-wanda,” olarak adlandırılan Arykanda, Likya dilinde “yüksek kayalığın yanındaki yer” anlamına gelmektedir.
Likya Dilinin Yankısı: Arykanda’nın Kökeni
Arykanda, adını Likya dilinden alarak bölgenin en eski şehirlerinden biri olduğunu belirtir. Filolojik açıdan incelendiğinde, Arykanda’nın adı, Anadolu’nun yerli dillerini yansıtması bakımından büyük önem taşır. Likya’nın tarihi ve kültürel mirası, Arykanda’nın bu topraklardaki köklerini daha da derinleştirmektedir.
Limyra ve Patara: Arykanda’nın Çevresel Zenginlikleri
Son yıllarda Limyra ve Patara’da ele geçen Geç Kalkolitik–Erken Bronz Çağı baltaları, Arykanda’nın çevresinin yoğun bir şekilde iskan edildiğine işaret etmektedir. Ancak, Arykanda’nın tarihi, II. bine tarihlenen taş balta dışında net bir şekilde belirlenememektedir. İ.Ö. 5. yüzyıldan öncesine dair bilgilere ulaşmak, buluntularla desteklense de, hala bir zorluktur.
Arykanda’nın Tarihi Seyri
Arykanda’nın tarihî seyri, Likya Birliği’ne dâhil bir şehir olarak İ.Ö. 2. yüzyılda sikke bastığı dönemde belirginleşir. İ.S. 43’te İmparator Klaudius’un Likya Birliği’ne son verdiği tarih, Likya Bölgesi’nin Pamphylia ile birleştirilip bir eyalet haline getirildiği döneme işaret eder. İ.S. 2. yüzyılda Arykanda’nın adının çeşitli kaynaklarda sıkça anıldığı bir dönemdir. Ancak, İ.S. 240 yılında meydana gelen büyük depremden sonra kısmen onarılan şehir, Bizans egemenliği sırasında “Akalanda” veya “Orykanda” adıyla anılmıştır.
Arykanda’nın Mimari Yapıları
Arykanda, doğal bir güzellik içinde konumlanmıştır. Şehir, Şahinkaya adı verilen sarp bir kaya yüzeyinin dibinden başlayarak güneye eğimli arazi üzerine yerleşmiştir. Bu tarihi kentte dikkat çeken mimari yapılar arasında gözetleme kulesi, akropol, tapınaklar, stadyum, tiyatro, agora, meclis binası ve hamam gibi birçok yapı bulunmaktadır. Gymnasium ve doğu nekropolü gibi alanlar, Arykanda’nın zengin tarihini ve kültürel dokusunu yansıtan önemli mekanlardır.
Su Mühendisliğinde Ustalık: Arykanda’nın Su Sistemi
Arykanda’nın su ihtiyacı için kullanılan su mühendisliği tesisleri, bölgedeki mühendislik becerisinin bir örneğidir. Aykırıçay’ın çıkış noktasında oyulmuş dört ayrı seviyedeki kanallar, şehre su taşıyan sistemin ana hatlarını oluşturur. Bu sistem, Arykanda’nın sadece mimari açıdan değil, aynı zamanda mühendislik başarılarıyla da öne çıktığını gösterir.
Sonuç
Arykanda Antik Kenti, Likya’nın tarihî ve kültürel mirasını yaşatan, bölgenin mistik atmosferini yansıtan önemli bir yapıdır. Anadolu’nun derin tarihine ışık tutan Arykanda, ziyaretçilerine geçmişe bir yolculuk ve Likya kültürünün eşsiz bir deneyimini sunmaktadır. Bu antik kent, doğal güzellikleriyle birleşen tarihî atmosferiyle, Antalya’nın zengin turistik destinasyonlarından biridir.
