Amasya’nın tarihî zenginliklerinden biri olan Şirvanlı (Azeriler) Camii, sadece mimari güzellikleriyle değil, aynı zamanda tarihi önemi ve kültürel bağlamıyla da dikkat çekiyor. Şeyh Hacı Mahmut Efendi tarafından, Azerbaycan’ın Karabağ ve Şirvan şehirlerinden gelen yardımlarla 1873-1895 yılları arasında inşa edilen bu camii, Amasya’nın tarihinde özel bir yere sahiptir.
Şeyh Hacı Mahmut Efendi ve Şirvanlı Camii’nin Hikayesi
Şeyh Hacı Mahmut Efendi, camiyi yaptırmadan önce Azerbaycan’ın Karabağ ve Şirvan şehirlerinden gelen yardımlar ve Amasya’ya yerleşenlerin katkılarıyla bu kutsal yapıyı hayata geçirme kararı almıştır. Bu durum, caminin sadece bir mimari eser olmanın ötesinde, toplumun birleşimini ve dayanışmasını simgeliyor. Şirvanlı Camii, Mir Hamza Nigari adına sevenleri ve müridleri tarafından yaptırılmış, böylece bu kutsal mekanın bir mürşidin emaneti olduğu vurgulanmıştır.
Mimarlık Harikası: Şirvanlı Camii
Şirvanlı Camii, kare planlı, tek kubbeli ve tek minarelidir. Yapımında kesme taş ve moloz taş malzemeler bir arada kullanılarak özenle inşa edilmiştir. Cami, kuzey cephesinde dört sütunlu ve üç gözlü bir son cemaat yerine sahiptir. Bu bölümdeki klasik sütun başlıkları üzerindeki sivri kemerler, kırmızı ve beyaz mermer kullanılarak estetik bir görünüm kazanmıştır. Beyaz mermerden yapılmış giriş kapısındaki işçilik ve motifler, Türk mimari geleneğinden ayrılmış ve farklı bir özgünlük katmıştır.
Türbenin Eşsiz Mimari Dokusu
Caminin doğu cephesinde yer alan türbe, camiye bitişik konumda ve aynı mimari özellikleri taşıyan bir yapıdır. Kare planda inşa edilen türbe, caminin içinden büyük bir kemerli kapı ile erişilebilmektedir. Türbe, sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür ve camiyle uyumlu bir estetik sunar. Türbenin bitişiğinde ise dört lahit mezarın bulunduğu bir hazire alanı yer almaktadır. Bu lahitlerin biri, özel olarak işlenmiş mermer başlığı ve bitkisel kabartma süslemeleri ile dikkat çeker.
Sonuç olarak
Şirvanlı (Azeriler) Camii, sadece Amasya’nın değil, Türkiye’nin kültürel mirasına önemli bir katkı sunan bir yapıdır. Şeyh Hacı Mahmut Efendi’nin önderliğinde gerçekleşen bu projenin toplumsal dayanışma ve birlik mesajları, camiyi sadece bir ibadet mekanı olmanın ötesine taşımıştır. Ziyaretçilere tarih, kültür ve mimari açıdan zengin bir deneyim sunan Şirvanlı Camii, Amasya’nın tarihî dokusunu ziyaretçilere yaşatmaya devam etmektedir.
